Wetenschap

VERLICHTING 2.0

DE WETENSCHAP – KLOPT DAT ALLEMAAL NOG WEL ?

Wetenschap is tegenwoordig heilig. Je mag niet twijfelen aan wetenschappelijk bewijs. Waarom eigenlijk niet? Is de wetenschap onfeilbaar dan? Hoe weten we of er geen machtsmisbruik plaats vindt in naam van de wetenschap? Als dat wel gebeurt, hoe zouden we dat kunnen doorzien en beteugelen?

In dit betoog vertellen we hoe er wordt om gegaan met de wetenschap in de moderne maatschappij en hoe dat zo gekomen is. We vertellen over machtsmisbruik en welke maatschappelijke partijen daar een rol in spelen. We laten de gelijkenissen zien met de ontwikkelingen in de 16^e en 17^e eeuw. Van daaruit voorspellen we de volgende grote maatschappelijke ontwikkeling en we hebben een suggestie hoe deze problemen op een 21^e eeuwse manier zouden kunnen worden opgelost.

Maar we gaan eerst een stukje terug in de tijd:

In de 16^e eeuw ging de bevolking in Europa gebukt onder het dictaat van religie. Er was slechts één zienswijze en levenswijze en dat was die van de (katholieke) kerk. Ging je hier tegenin dan werd je verketterd.

In de 21^e eeuw gaat de bevolking gebukt onder het dictaat van de wetenschap. Aan de wijsheid en juistheid van de wetenschap mag niet worden getornd. Doe je dat wel dan wordt je gedemoniseerd of geëxcommuniceerd.

Maar heeft die wetenschap wel altijd gelijk? Is die misschien niet soms een beetje gekleurd, of omgeven door ongewenste belangen? Mogen we daar alsjeblieft een beetje kritisch over zijn?

Zoals we tijdens de Verlichting verlost werden van het dictaat van de kerk, zo moeten we nu verlost worden van het dictaat van de wetenschap of misbruik daarvan. Het wordt tijd voor Verlichting 2.0!

Hoofdstuk 1.0

Voor de duidelijkheid, er is op zich niks mis met religie en wetenschap. Als mensen uit vrije wil een religie aanhangen is dat prima. Wetenschap bedrijven voor algemeen nut van de maatschappij, daar kan niemand op tegen zijn. Ik ook niet. Maar wanneer een religie aantoonbare onzin aan de man wil opdringen, de arme niet-wetende bevolking afperst door de hel in het vooruitzicht te stellen voor verzonnen zonden, dan lijkt me dat nogal kwalijk. Toch was dat in de 16^e eeuw heel gebruikelijk. Het katholieke verdienmodel bestond daarin dat mensen hun zonden konden ‘afkopen’ door aflaten aan de kerk te betalen. De kerk bulkte van het geld. Hoe konden ze anders zulke protserige gebouwen betalen.

Maarten Luther ging daar tegenin met zijn 95 stellingen. Het was het begin van de Reformatie. Door de boekdrukkunst verspreidde informatie makkelijker. Luther schreef het boek ‘Disputatio’ waarin hij het machtsmisbruik van de Rooms-katholieke kerk beschreef. Er volgden een eeuw lang verschillende Reformatie-oorlogen. De heerschappij van de kerk leed er enorm onder. Descartes en Spinoza gingen nog een stap verder. Zij introduceerden het idee dat je alleen met de rede en gezond verstand tot de waarheid komt. Dit was uiteraard vloeken in de kerk want dit zou alleen maar leiden tot atheïsme en fatalisme. De nog steeds machtige kerk bestreed deze boeken in heel Europa fel. Maar de geest van Verlichting was uit de fles. De Verlichting duurde ruwweg van midden 17^e eeuw tot het einde van de 18^e eeuw en is een cultureel-filosofische en intellectuele stroming. Het was een reactie op een dogmatisch autoriteitsgeloof. Het gaf aanleiding tot modernisering van de samenleving waarvan we nu nog steeds de vruchten plukken. Ook de moderne wetenschap kon juist door de Verlichting tot bloei komen. De welvaart en het welzijn van de bevolking zijn schatplichtig aan de filosofen van de Verlichting en aan de wetenschap.

Religie bestaat nog steeds ondanks dat de wetenschap een heel ander wereldbeeld voortbrengt en vaak haaks staat op beweringen uit de bijbel. Gelukkig mogen we van alles geloven, ook al bewijst de wetenschap iets anders. Zolang we dat thuis doen of in de kerk en er anderen niet mee lastig vallen is er niks aan de hand.

Anders wordt het wanneer we kritisch zijn op onderwerpen met een politieke lading. Dan lijkt er in eens een schisma te zijn die doet denken aan de Reformatie. Begin bijvoorbeeld niet over klimaat, milieu en vaccinaties, want daarvan bestaat kennelijk maar één versie, die wordt uitgedragen door de heersende politiek, diverse maatschappelijke groeperingen, intellectuelen, de politiek correcte media en de selectief geïnformeerde bevolking. Bovendien is deze versie wetenschappelijk bewezen dus waarheid.

Een steeds groter deel van de bevolking accepteert dit niet maar wordt steevast de mond gesnoerd met ‘ja maar het is wetenschappelijk bewezen’. Wat kun je daar nu tegenin brengen als er inderdaad onderzoeken en rapporten zijn die iets dergelijks blijken te bewijzen. Alle onderzoeken van alle wetenschappers van de afgelopen tweehonderd jaar bij elkaar, dat is een enorme schat aan informatie. Alle universiteiten, laboratoria en wetenschappelijke onderzoeksbureaus werken volgens een gestandaardiseerde, alom erkende onderzoekswerkwijze. Daarin staat onder andere dat een onderzoek onafhankelijk, objectief en reproduceerbaar moet zijn en aan welke eisen een bewijs moet voldoen. Als de wetenschap zegt dat iets bewezen is, dan is dat gewoon zo. Punt.

Dames en heren, we zitten midden in de Reformatie 2.0. Vervang het woord kerk door wetenschap en je ziet vanzelf de overeenkomsten. De gedragingen van het fanatieke deel dat nu het gelijk van de wetenschap claimt vertonen opmerkelijke overeenkomsten met de gedragingen van de kerkaanhangers in de 16^e eeuw. Het ongebreidelde geloof in het eigen gelijk, de bestrijding van andere opvattingen en het fanatisme om het eigen gelijk inclusief consequenties aan de rest van de bevolking op te leggen.

Als op een gegeven moment iets is bewezen, dan is het bewezen en dan moet je er niet meer over discussiëren, zo zei laatst een politicus. Welnu, in theorie heeft hij gelijk, alleen om in te zien dat hij in de praktijk toch ongelijk heeft moeten we begrijpen hoe de mechanismes achter wetenschappelijk onderzoek werken en op welke manier er een verbond is tussen verschillende delen in de maatschappij.

Een wetenschapper is niet geïnteresseerd in geld, alleen in de waarheid. Ik denk dat dit geldt voor de meeste wetenschappers. Maar die wetenschapper wilde na zijn studie wel graag een goede boterham verdienen en dat is tot zover legitiem. Goed onderzoek kost geld en iemand moet dat betalen. Denk eens aan de leus, wie betaalt bepaalt. Ik wil hiermee niemand beschuldigen, enkel aangeven dat er een spanningsveld is tussen de objectiviteit van onderzoek en de immer heersende economische wetten. Wetenschappers zijn ook mensen, en dat geldt ook voor diens opdrachtgevers. Veel opdrachten kwamen en komen vanuit de industriële kant. De kant waar geld verdiend werd en wordt. De wetenschap heeft ook het bedrijfsleven veel opgeleverd, en daarmee de maatschappij als geheel ook. Maar in het midden van de 20^e eeuw was er een nogal nauwe verwevenheid tussen de Amerikaanse tabaksindustrie en wetenschap. En wel zodanig dat wetenschappers gingen beweren dat roken helemaal niet ongezond is. Kwestie van genoeg betalen natuurlijk. Allemaal achterhaald van dat roken, maar dat mechanisme werkt nog steeds.

Om te beginnen leven we in een lobbycratie. Onderschat niet de macht van sommige grote concerns in sommige industriën. Waar geld zit, zit macht en zoals we weten, macht corrumpeert. Het duwt de wetenschap in een bepaalde richting, niet alleen het onderzoeksonderwerp, maar helaas ook het resultaat. Laten we daar niet naïef in zijn. In de tweede plaats, en dan komen we weer bij de boterham van de wetenschappelijk onderzoeker, gaat het om publicaties. Als wetenschapper bereik je meer als je meer publiceert in belangrijke tijdschriften, persberichten en interviews. Die leiden tot meer erkenning en financiering. Goed voor je wetenschappelijke carrière is een onderwerp dat past bij het heersende tijdsbeeld, niet wat daar tegenin druist. Zo wordt het inhoudelijk heersende beeld door zichzelf versterkt, ook als dat beeld niet klopt.

Waarom is dat zo? En hoe kan dat anno 2019 in een democratische samenleving, na zo veel wetenschappelijk onderzoek, met steeds beter onderwijs en met vrije pers. Je kunt wel een paar mensen voor de gek houden maar niet iedereen.

Dat komt omdat de samenleving maar beperkt democratisch is, we leven, zoals ik al zei, in de eerste plaats in een lobbycratie, en daarvan afgeleid is er een ‘scientocratie’. Klinkt eng en dat is het ook. De wetenschap wordt dus gestuurd en gekleurd. Verder is de pers niet zo vrij als deze geacht wordt te zijn. Alles lijkt er op dat er een verbond bestaat tussen onder andere de industrie, wetenschap, politiek en media. Dat blijkt onder andere uit vaak unanieme berichtgeving met een vermeende wetenschappelijke basis die bij nadere beschouwing toch een stuk genuanceerder of anders in elkaar blijkt te zitten.

Dat verbond is ontstaan in de 20^e eeuw maar waarschijnlijk nog eerder. Leiders en beslissers werden gepaaid of botweg omgekocht, de rest werd misleid. Dat heeft kunnen ontstaan doordat de bevolking nog laag opgeleid was en maar zeer beperkte toegang had tot betrouwbare informatiebronnen. De mens is van nature geneigd de autoriteit en diens ‘goede bedoelingen’ te geloven, zeker in een zogenaamde democratie. Helemaal als het zwart op wit staat, in de krant bijvoorbeeld. Vergeet de kracht van herhaling niet. En we zijn kuddedieren, we volgen graag de ander. In deze: als iedereen het zegt zal het wel zo zijn. Iets dat nogal indruist tegen het heersende wereldbeeld is bij voorbaat ongeloofwaardig. En zo blijven mythes en dogma’s heel lang in stand, zelfs bij een hoog opgeleide bevolking.

Na de Verlichting 1.0 kwamen de Middeleeuwen 2.0, grofweg de 19^e en de 20^e eeuw. De periode dat de mensen informatie werd achtergehouden en werden geconditioneerd. Rond de laatste eeuwwisseling kwam er het internet dat veel mensen toegang gaf tot een enorme schat aan data. Degenen die weten waar ze op het internet moeten zijn kregen een glimp van hoe het werkelijk zit. Soms gaan er door klokkenluiders beerputten open.

Nu hoor ik critici al denken, ja als je het niet met (wetenschappelijke) feiten kan winnen dan roep je maar dat het allemaal niet klopt. Maar dat klinkt voor mij te veel hetzelfde als iemand die de juistheid van de bijbel verklaart vanuit de bijbel zelf.

Veel data kwam beschikbaar, maar niet alles. Het is moeilijk om een totaalbeeld te krijgen. Door de bomen zie je het bos niet meer, zoveel informatie. Daarbij, heel veel wetenschap is gewoon heel moeilijk. Voor gewone stervelingen is het niet te doorgronden, laat staan te reproduceren, als het al toegankelijk is. Dat geldt al voor één onderzoek, laat staan voor 100 onderzoeken. Daarnaast zijn heel veel relevante onderzoeken ook niet gedaan, soms bewust. Kortom, op een gegeven moment, als je als mens de wetenschap niet kunt controleren, wordt wetenschap iets om wel of niet te geloven. Oftewel wetenschap wordt weer religie. Het verschil tussen wetenschap en religie is in de perceptie van de bevolking dus helemaal niet zo groot. Het wordt je verteld, ja bijna opgedrongen. Toen de religie, nu de wetenschap. Toen moesten we boete doen voor onze zonden, in de vorm van bijvoorbeeld aflaten. Nu moeten we boete doen, ook voor onze zonden, in vorm van bijvoorbeeld het klimaatakkoord. De parallellen gaan ver. Het zogenaamde populisme van nu is een reactie op een dogmatisch autoriteitsgeloof, net als tijdens de 16^e eeuwse Reformatie. De protestanten van toen zijn de populisten en gele hesjes van nu. Toen hielp de boekdrukkunst met de manifestatie van de Reformatie tot uiteindelijk de Verlichting. Nu hebben we internet dat ons hopelijk kan helpen van Reformatie 2.0 naar Verlichting 2.0.

Hoe zou die Verlichting 2.0 er dan uit moeten zien?

Hoofdstuk 2.0

Tussen het begin van de Reformatie 1.0 en de Verlichting 1.0 zat ongeveer 130 jaar. De Reformatie 2.0, zo hebben we vastgesteld, is rond de laatste eeuwwisseling begonnen. We mogen hopen dat tussen de Reformatie 2.0 en de Verlichting 2.0 minder tijd zal zitten. Waarschijnlijk zal dat zo zijn omdat ontwikkelingen anno nu steeds sneller gaan. Dat heeft de 20^e eeuw wel laten zien. We gaan er vanuit dat het hooguit enkele decennia zal duren.

Maar dan, hoe ziet de wereld er uit na en tijdens de Verlichting 2.0? Dat weet niemand. En waarop moeten we ons dan baseren, wat is de opvolger van de wetenschap? Dat is ook een goede vraag. Hoe dat gaat heten weten we ook nog niet maar laten we het vooralsnog gewoon wetenschap 2.0 noemen. En wat is dan het verschil tussen wetenschap 1.0 en wetenschap 2.0?

Sinds de Verlichting 1.0 is er een scheiding tussen kerk en staat ingevoerd. Moet er nu een scheiding komen tussen wetenschap en staat?

Welnu, wetenschap 2.0 is nog steeds wetenschap maar het moet voldoen aan hogere eisen. Bij wetenschap spreken we van wetenschappelijke onderzoeksmethoden en wetenschappelijk bewijs en daar zijn van allerlei eisen aan gesteld om het wetenschappelijk te mogen noemen. Die zijn alom erkend en daar zit ook niet de discussie. Wetenschap zelf is ook niet het probleem, maar de manier hoe er mee wordt omgegaan, het misbruik van de wetenschap dus. Er hoeft geen scheiding tussen wetenschap en staat te komen, maar wel tussen wetenschap 1.0 en staat.

Wetenschap 2.0 is complementair. Een bepaald bewijs van een losstaand 1.0 onderzoek is niet meer voldoende om in de wereld na de Verlichting 2.0 erkend te worden. De extra eisen die in de 2.0 wereld worden gesteld hebben te maken met volledige transparantie, contoleerbaarheid door ieder individu op aarde en het moet ingebed zijn in een complex van 2.0 erkende wetenschappelijke data.

Van volledige transparantie is sprake wanneer onomstotelijk vast staat wie het onderzoek heeft uitgevoerd, hoe het is uitgevoerd, dat het onderzoek en het bewijs voldoen aan de gangbare eisen, wie de opdrachtgever was, hoe en door wie het gefinancierd is, wie er belang bij heeft of zou kunnen hebben, wie naar de bewijzen van dit onderzoek naderhand verwijzen voor politiek of commercieel gewin en welke wetten er op gebaseerd zijn. En deze gegevens moeten voor ieder individu op aarde toegankelijk en controleerbaar zijn. Pas dan is het transparant genoeg voor wetenschap 2.0.

Wat betreft controleerbaarheid zou iedereen die het zou willen, het onderzoek moeten kunnen herhalen. Als iemand de resultaten van dit herhaalonderzoek wil gebruiken of er naar wil verwijzen dan gelden voor dat onderzoek ook weer dezelfde eisen zoals hiervoor genoemd.

Tenslotte moeten 2.0 onderzoeken en bewijzen zijn ingebed in een complex van 2.0 erkende wetenschappelijke data. Wat bedoelen we daarmee? Een onderzoek staat bijna nooit op zichzelf. Er zijn van allerlei onderzoeken aan vooraf gegaan. Er zijn belangen voor een bepaald onderzoek. Je hebt fundamenteel onderzoek en toegepast wetenschappelijk onderzoek. Er zijn vervolgonderzoeken, contra-onderzoeken en verwante onderzoeken. In de wetenschap 2.0 moet de samenhang met al deze andere data op een makkelijke manier duidelijk zijn. Wanneer samenhangende data met elkaar (enigermate) conflicteert, komt dit makkelijk aan het licht. Conflicterende data zijn dan weer aanleiding voor nieuw onderzoek. Ook moet er makkelijk samenhang te zien zijn tussen onderzoekbureaus, initiatoren zoals opdrachtgevers en financiers en het vruchtgebruik van de onderzoeksresultaten.

Pas als voldaan is aan de eisen zoals transparantie, controleerbaarheid en inbedding, is er sprake van wetenschap 2.0. En wat hebben we hier dan aan? Welnu, dan hebben we een maatschappij waarin de wetenschap niet meer misbruikt wordt. Overheden en overheidsinstellingen kunnen niet meer lukraak verwijzen naar selectief bewijs en contrabewijs verzwijgen. Bedrijven vallen door de mand wanneer zij producten willen verkopen met onhoudbare claims. Maatschappelijke groeperingen kunnen hun leden niet meer strikken met leugens en zij kunnen hun vijanden daarmee ook geen schuldgevoel meer aanpraten of in kwaad daglicht plaatsen. Er zullen minder gefalsificeerde onderzoeksresultaten zijn. Zijn die er wel, dan zijn ze ook makkelijk te ontmaskeren. Wetenschappelijke tijdschriften krijgen minder relevantie, zij verliezen hun filterfunctie. Alles wordt sowieso gepubliceerd. Als wetenschappelijke tijdschriften selectief publiceren, dan vallen ook zij door de mand. Uiteindelijk zal er betere wetgeving komen. En een parlementaire democratie 2.0. Als een overheid zijn wetgeving baseert op wetenschappelijk bewijs, moet dat niet alleen 2.0 proof zijn, het moet ook door iedere burger makkelijk te verifiëren zijn. WOB-verzoeken kunnen worden afgeschaft, je moet het zo zelf kunnen terugvinden. Heeft de overheid een wet gebaseerd op wetenschappelijke resultaten die niet 2.0 zijn, dan is de wet nietig. Wordt een overtredende partij bestraft door deze nietige wetgeving, dan zal de rechter de overheid in het ongelijk stellen. De overheid moet zijn huiswerk overdoen. De media moeten in een 2.0 maatschappij beter oppassen met het selectief publiceren van wetenschappelijke artikelen. De burger heeft de perfecte fact-checker onder de knop.

In een 2.0 maatschappij zal de bevolking juister, objectiever en vollediger geïnformeerd worden en betere afwegingen kunnen maken in het vormen van opvattingen en het maken van keuzes in het dagelijks leven. Kortom we worden hier als maatschappij gelukkiger van.

En hoe is zoiets dan te realiseren?

Het is duidelijk dat enkel de boekdrukkunst hopeloos tekort schiet voor een 2.0 maatschappij. Na de Reformatie in de 16^e eeuw had Verlichting 1.0 nooit kunnen worden overslagen. Zelfs in de 20^e eeuw zou Verlichting 2.0 nog niet hebben kunnen bestaan. Bibliotheken vol met onderzoeksresultaten moeten continu worden geactualiseerd en toegankelijk worden gehouden voor publiek. Staatscouranten zouden verplicht bij iedereen thuis moeten worden bezorgd, inclusief een dikke bijlage om alle verbanden aan te tonen. Het moge duidelijk zijn, dat ging hem niet worden.

Gelukkig hebben we in de 21^e eeuw zoiets als het internet. Een steeds groter wordend deel van de wereld beschikt over toegang tot het internet. Helaas nog niet overal ongecensureerd, maar toch. Wereldwijd staan er datacenters met feilloze backupvoorzieningen. Er zijn krachtige zoekmachines en netwerken met enorm hoge datasnelheden. En we hebben tegenwoordig blockchain. Blockchain-technologie maakt het mogelijk afspraken vast te leggen zonder tussenkomst van centrale autoriteit. Autoriteiten kunnen worden omgekocht of verkeerde bedoelingen hebben. Informatie die in de blockchain wordt gestopt, wordt meegestuurd naar alle andere gebruikers in die blockchain. Verandert één van de gebruikers zijn data, dan valt hij door de mand. Bijvoorbeeld iemand die wil frauderen.

Het moet mogelijk zijn om met een soort wetenschaps-blockchain alle onderzoeksgegevens, zowel inhoudelijke data als metadata, vast te leggen en voor iedereen toegankelijk te maken. De blockchain wordt niet door een instantie beheerd, het moet open source zijn. Dat het makkelijk is hoort u mij niet zeggen. Dat het in korte tijd geregeld is ook niet. Misschien moet de blockchain nog wat verder evolueren. Maar dat het mogelijk is ben ik van overtuigd. Kan het ook zonder blockchain. Jazeker. Maar dan krijg je meer een Wikipedia-achtige format. Een blockchain geeft toch meer waarborging.

Gaat het ook gebeuren?

Dat hangt onder andere af van hoe de overheid zich opstelt. Hoe feller de overheid vasthoudt aan het beleid dat gebaseerd is op wetenschap 1.0, en daarmee dus ook niet goed rekenschap kan afleggen, des te meer er een voedingsbodem wordt gelegd voor de Verlichting 2.0. Helemaal wanneer de burger zichzelf buitenspel ziet staan en disproportioneel de nadelige consequenties ervan moet ondergaan.

Een overheid kan ook media in haar greep houden, censureren en zelf doelbewust verkeerde informatie verspreiden. Dit zal de Verlichting 2.0 tegenwerken.

Ook de media hebben een belangrijke rol. Staatsomroepen zijn bij voorbaat verdacht de nationale overheid naar de mond te praten, omdat ze daar nu eenmaal door betaald worden. Maar ook de commerciële media lijken soms zelfcensuur te praktiseren. Alsof er banden bestaan met overheid en hogere geopolitieke machten. Wanneer de populaire media halsstarrig blijven vasthouden aan de heersende dogma’s, dan zal een grote groep mensen ze hierin blijven volgen. Een Verlichting 2.0 kan hierdoor worden vertraagd. Blijft internet toegankelijk en ongecensureerd of hooguit gecensureerd in zeer beperkte mate, dan zal een steeds groter wordende groep mensen de 1.0 dogma’s niet meer accepteren. De Verlichting 2.0 is dan onafwendbaar.

De bevolking zelf moet ook eens in de spiegel kijken. Als we ons nieuws blijven vergaren via de televisie, radio, kranten, tijdschriften dan schiet het niet. Gebruiken we internet dan hangt het er nog van af hoe. Gaan we lekker gamen en kijken we naar onzin vlog-filmpjes op YouTube, dan schiet het ook niet op. Treden we met onze nieuwsgaring buiten de gebaande paden, dan raken we allereerst in de war. We weten op een gegeven moment niet meer wat wel of niet waar is. Het is dan moeilijk om het onderscheid te maken tussen nepnieuws en echt nieuws. Tussen feiten en misleidende informatie. Maar het is altijd de moeite waard om te proberen een goed beeld te krijgen van wat er nou werkelijk in de wereld gebeurt.

Als de overheid internet niet vergaand censureert is het niet de vraag of er een Verlichting 2.0 komt maar wanneer. Het is een kwestie van tijd. De ontwikkeling is niet meer te stoppen.

Tegenkrachten zijn er ook:

Er is een ontwikkeling gaande waarbij de jeugd steeds fanatieker wordt in maatschappelijke betrokkenheid, maar daarbij keuzes maakt die gebaseerd zijn op geconditioneerde 1.0 wetenschap, bijvoorbeeld klimaatalarmisme. Dit komt door verbonden tussen overheid, wetenschap en media. Verbondenheid tussen universiteiten en lobbyende en omkopende kennisintensieve industrie. Verbondenheid tussen overheid en onderwijs, waardoor gekleurde 1.0 kennis bij de jeugd terecht komt, of zo u wilt erin geramd wordt. En u weet de jeugd heeft de toekomst. Dat belooft wat.

Er zijn de genoemde lobby’s die met enorme campagne- en omkoopbudgetten hun macht uitoefenen op overheden, universiteiten, media en zorg. Zo kan de bevolking nooit een objectief beeld krijgen van de toestand in de wereld, maar ook niet van het hoe en waarom van zaken waarmee men dagelijks te maken heeft.

Een Verlichting 2.0 schiet dan niet echt op, terwijl genoemde verdenkingen alleen al genoeg aanleiding voor een Verlichting 2.0 zouden moeten geven. Voor wie een beetje goed oplet zijn deze verdenkingen helemaal niet zo vreemd. Dit zijn mensen die behoren al, zonder dat ze het zelf weten, tot de 2.0 community.

Deze hadden we nog niet gehoord. Wat is een 2.0 community? Is er dan ook een 1.0 community, en wat was daarvoor? Komt er hierna een 3.0 community? Welnu, de 2.0 community is niks anders dan de groep mensen die kritisch genoeg is op overheid en maatschappij, en op alle heersende dogma’s dat ze daar geen genoegen meer mee nemen. Sommigen laten van zich horen, op straat of op internet. Anderen zien het met lede ogen aan en laten van zich horen in het stemhokje. Het kunnen zogenaamde populisten zijn, of gele hesjes, maar ook gewoon bezorgde burgers zoals ik. Daarvan hebben er velen diep het gevoel dat er iets niet klopt, al kunnen ze niet precies duiden wat. De 2.0 community zijn de mensen die de Reformatie 2.0 zijn begonnen en nu vormgeven, al zijn ze niet bekend met de term.

Er bestaat inderdaad ook een 1.0 community. Dat zijn de mensen die geloven in de oude dogma’s. Zij waarschuwen voor het gevaar van de populisten. Zij varen blind op dat wat voor wetenschappelijk bewijs moet doorgaan, maar helaas is het 1.0 bewijs. Het zijn zij die zich vaak progressief noemen, maar hoe progressief kun je zijn met 1.0. Waarachtig progressief zit hem in 2.0. Het zijn ook zij die als eerste kritiek zullen hebben op dit betoog. Maar dat komt omdat zij 1.0 zijn, ze zitten nog in de ontkenningsfase. Dat is normaal. Het valt niet mee om buiten je kaders te denken. Sommigen komen daar nooit meer uit. Ook geen probleem, ze sterven van zelf uit.

Behoort u tot de 1.0 community en voelt u zich daar prima bij, houden zo. Er gaat niks boven zorgeloos geluk, de onwetende weet er alles van. U kunt zich later alsnog aansluiten bij de 2.0 community. Behoort u al tot de 2.0 community, dan is dit betoog voor u een feest van herkenning.

Individueel hebben we niet de keuze om in een 1.0 of 2.0 Verlichte samenleving te leven. Maar individueel heeft iedereen wel de keuze om tot een 1.0 of 2.0 community te behoren.

De protestanten die zich manifesteerden in de Reformatie 1.0 hadden geen idee van het eindresultaat van het proces dat ze in gang hadden gezet. Wel dat er van alles niet klopte en dat het anders moest. Ook voelden ze zich terecht slachtoffer van de omstandigheden. Uiteindelijk kwam er de Verlichting 1.0.

Weinigen herkennen in de huidige tijd een Reformatie 2.0, laat staan waar het toe leidt. Het zou zo maar kunnen leiden naar de volgende Verlichting. Het is tijd voor Verlichting 2.0!

Moge een ieder op basis van de juiste en volledige informatie zijn of haar eigen keuzes in het leven maken. En moge dat leiden naar een volgend niveau van welvaart, welzijn en geluk.

Amen.